L'antifascisme revisité

À l'occasion du XX^e anniversaire de la chute du Mur et de la disparition de la RDA, ce numéro revient sur l'antifascisme comme un des éléments essentiels à la fondation de cette « autre » Allemagne. Antifascisme « décrété » selon les uns, « mythe » selon les autres, ce dossier propose de réinterroger la notion en tenant compte aussi bien des réalités historiques que des manipulations idéologiques. Des recherches récentes, conduites à partir de fonds d'archives encore peu exploités, donnent une image plus nuancée de l'antifascisme en RDA, de ses aspirations, de ses limites et de sa mémoire.

Il était important de ne pas en rester au cas allemand, afin de proposer des points de comparaison. Entrent ainsi en ligne de compte la perception de l'antifascisme en Italie et en France, l'histoire complexe de la résistance slovène en Autriche et les aléas d'une association internationale comme la FDIF. Le dossier croise des études historiographiques avec des analyses de documents biographiques, de figures héroïques, d'expositions, de monuments ou d'oeuvres littéraires dans la perspective des « cultural studies ».

Ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van de val van de Muur en van de verdwijning van de DDR buigt dit nummer zich over een essentieel fundament van dit « andere » Duitsland : het antifascisme. Waar het voor de enen om een « afgekondigd » antifascisme gaat en voor de anderen om een « mythe », nemen we in dit nummer het concept opnieuw onder de loep, met aandacht voor zowel de historische realiteit als voor ideologische manipulaties. Recent onderzoek, gebaseerd op tot nu toe weinig bestudeerde archieven, biedt een genuanceerder beeld van het antifascisme in de DDR, met name wat betreft zijn ambities, beperkingen en nagedachtenis.

Om vergelijkingspunten te kunnen aanbieden was het belangrijk verder te kijken dan enkel de Duitse context. Zodoende komt ook de perceptie van het antifascisme in Italië en Frankrijk aan bod, evenals het complexe verhaal van het Sloveense verzet in Oostenrijk en de peripetieën van een internationale vereniging als de Women International Democratic Federation (WIDF). Het dossier combineert historiografische studies met de analyse van biografische documenten, heroïsche figuren, tentoonstellingen, monumenten en literaire werken, beschouwd vanuit het standpunt van de « cultural studies ».